Historia

Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Józefa Lompy w Lublińcu

Na rok przed jubileuszem 750-lecia miasta Lublińca, swój jubileusz 75-lecia działalności, obchodziła Miejsko-Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Józefa Lompy w Lublińcu.

Po raz pierwszy biblioteka świętowała  we własnym - oddanym do użytku w 2019r., budynku. Ten zaprojektowany w stylu skandynawskim obiekt liczy 3 kondygnacje i zajmuje powierzchnię użytkową liczącą 2.214,54m² na działce o powierzchni 2.953,46m². Dominującym elementem architektonicznym wyróżniającym bibliotekę jest plaster miodu, nawiązujący do pasji patrona biblioteki – Józefa Lompy, miłośnika pszczół. Budynek nie zawiera barier architektonicznych i jest dostosowany nie tylko dla potrzeb osób z dysfunkcjami ruchowymi, ale też dla osób słabowidzących. Przestronne wnętrza, wolny dostęp do półek, ponad 120 miejsc w czytelni, nowoczesne wyposażenie, winda i otoczenie przyjazne dzieciom, to tylko nieliczne atuty nowej biblioteki. Na parterze mieści się czytelnia prasy, literatura piękna i oddział dla dzieci, na I piętrze – literatura popularnonaukowa, pracownia komputerowa z wydzieloną salką do gier i administracja, natomiast na II piętrze przestronna sala konferencyjna z aneksem kuchennym, służąca również jako sala sesyjna dla potrzeb Rady Miejskiej. Od strony południowej – opadającej w stronę doliny Lublinicy, znajduje się tarasowy, ogólnodostępny ogród połączony ze zrewitalizowanym terenem rekreacyjnym nad Lublinicą. Poprawę bezpieczeństwa osób i budynku zapewnia system monitoringu wizyjnego wewnątrz i wokół budynku, natomiast księgozbioru - system antykradzieżowy. Budynek został zaprojektowany przez pracownię architektoniczną H2 architekci Sp. z o.o. z Warszawy, dla której założeniem autorskim było nawiązanie kompozycją oraz usytuowaniem biblioteki do układu dawnego folwarku, w obrębie którego jest położona. Folwark należał pierwotnie do dóbr zamku rycerskiego w Lublińcu, położonego po przeciwnej stronie rzeki Lublinicy, a później zespołu szpitala psychiatrycznego. Pierwsza wzmianka o istnieniu folwarku pochodzi z roku 1775. Jego dalsze losy związane były z historią szpitala psychiatrycznego, który w 1893 r. zajął budynek zamku. Na planie zespołu szpitala z roku 1911 w miejscu obecnej biblioteki widnieje budynek gorzelni, który był murowany z cegły, co potwierdziły wykopane w czasie budowy fragmenty fundamentów. Budynek gorzelni został zniszczony przez Armię Czerwoną pod koniec II Wojny Światowej. W latach powojennych zabudowania i otoczenie folwarku uległy chaotycznej przebudowie i degradacji. W ostatnich latach władze miasta przystąpiły do rewitalizacji doliny Lublinicy – głównego ciągu kulturowo-przyrodniczego, przy którym znajdują się najważniejsze przestrzenie publiczne miasta.Biblioteka przylega bezpośrednio do rewitalizowanego terenu nadrzecznego i została zaprojektowana w taki sposób, aby umożliwić widok na zamek i dolinę rzeki z najważniejszych pomieszczeń. Południowa część działki została zagospodarowana w sposób podkreślający walory widokowe i umożliwiający rekreacyjne wykorzystanie terenu nadrzecznego, a gmach biblioteki domyka dziedziniec folwarku. Mury oporowe i schody tworzą układ tarasów opadających w stronę rzeki. Przetarg na wykonanie budynku wygrało konsorcjum firm PHU Import Eksport Kromar i PHU MAR BUD Joanna Gawlik. Prace rozpoczęły się jesienią 2016 r., a zakończyły pod koniec 2018 roku. Całkowita wartość inwestycji wraz z wyposażeniem wyniosła 12.376.035,63 zł i została w całości sfinansowana z budżetu miasta przy udziale sponsorów - firm działających na lokalnym rynku: Eurobox Polska Sp. z o.o., Da Gama Sp. z o.o., Lentex S.A., EthosEnergy Polska S.A. oraz TKM Lubliniec Sp.z o.o.

Oficjalne otwarcie nowej siedziby MPBP nastąpiło w dniu 13 czerwca 2019r. i wzięli w nim udział: Burmistrz Miasta Lublińca Edward Maniura wraz z zastępcą – Anną Jonczyk-Drzymałą i współpracownikami, Radni Rady Miejskiej obecnej i poprzedniej kadencji wraz z przewodniczącym Gabrielem Podbiołem, Starosta powiatu lublinieckiego Joachim Smyła wraz z wicestarostą Tadeuszem Koniną, przewodniczącym Rady Powiatu – Krzysztofem Olczykiem i współpracownikami, przedstawiciele głównego Wykonawcy Lubiteki – Marian Krotla i Sławomir Krotla, projektant Lubiteki – Marek Happach, przedstawiciele Biblioteki Śląskiej w osobach Magdaleny Madejskiej i Lidii Przybylskiej, burmistrzowie i wójtowie gmin powiatu lublinieckiego oraz zaprzyjaźnionych gmin, delegacje z miast partnerskich: Kiskunmajsy, Kravare, Banovców nad Bebrawą, Redy i Łowicza, Dyrektorzy gminnych bibliotek publicznych z powiatu lublinieckiego, dyrektorzy lublinieckich placówek oświatowych, kulturalnych, opiekuńczych i wychowawczych oraz komunalnych, przedstawiciele służb mundurowych, przedstawiciele Lublinieckiej Rady Kultury oraz lokalni pisarze, przedstawiciele duchowieństwa, przedstawiciele Rad Społecznych i organizacji pozarządowych, przedstawiciele lokalnej prasy, sponsorzy i ofiarodawcy, długoletni pracownicy biblioteki i emeryci, wszyscy pracownicy i współpracownicy biblioteki oraz liczne grono osób związanych z biblioteką. Głównym punktem uroczystości było odsłonięcie przez Burmistrza Lublińca – Edwarda Maniurę, Starostę powiatu lublinieckiego – Joachima Smyłę oraz Dyrektora MPBP – Joannę Brzezinę tablicy pamiątkowej, poświęcenie budynku przez proboszcza parafii św. Stanisława Kostki – ojca Waldemara Janeckiego OMI i liczne podziękowania firmom, instytucjom i osobom, które były zaangażowane w to ogromne przedsięwzięcie, jakim była budowa nowego obiektu, przeprowadzka całego księgozbioru i przygotowanie uroczystości otwarcia. Krótki występ artystyczny pt. „Przeprowadzka” na podstawie scenariusza Marii Dziuk w wykonaniu uczniów Publicznej Szkoły Podstawowej nr 4 przygotowała ich polonistka Ewa Prandzioch, która opracowała również plan całej uroczystości, natomiast oprawę muzyczną zrealizował nauczyciel muzyki z PSP 4 - Krzysztof Gembała. Prowadzenia uroczystości podjął się uczeń PSP 4 - Jakub Olszewski.
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                         Na drugą część otwarcia, z dużo bogatszym programem kulturalnym, w dniach 15 i 16 czerwca 2019r. zaproszono mieszkańców. Zaprezentowano występy artystyczne dzieci i młodzieży, z recitalem piosenek Agnieszki Osieckiej wystąpił Teatr po Pracy, przygotowano ciekawe zajęcia rękodzielnicze, na wystawę pt. „Zaczarowany świat” zaprosiła Czesława Włuka, natomiast o swojej nowej książce pt. „Czas pokuty” opowiedział Grzegorz Kopiec. W hallu biblioteki na odwiedzających czekała wystawa pt. „Lubliniec – niby taki sam, a jednak inny” przygotowana w oparciu o zbiory fotografii Andrzeja Musioła i Leona Tobora oraz słodki poczęstunek.

Biblioteka kiedyś….

Zalążkiem zarejestrowanej przez Inspektorat Oświaty w dniu 3 maja 1946 roku Powiatowej Biblioteki Publicznej w Lublińcu były książki zebrane przez lubliniecką młodzież w ilości ponad 1000 woluminów. Były to przede wszystkim drukowane w języku polskim powieści dla młodzieży i dorosłych, biografie, poradniki ogrodnicze, książki historyczne i popularnonaukowe. Funkcje kierownicze w liczącym zaledwie 12 m² lokalu objęli Inspektorzy Oświaty – Franciszek Luter i Jan Pałasz. W następnych latach sieć biblioteczna rozwijała się bardzo szybko i do 1950 roku powstało łącznie 16 bibliotek i 45 punktów bibliotecznych liczących 24.144 woluminów oraz 3.982 czytelników, w tym wyodrębniona w 1948 roku Miejska Biblioteka Publiczna w Lublińcu. W 1955r. nastąpiły przenosiny do nowego lokalu w Powiatowym Domu Kultury (dzisiejsza Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. J. Garści) oraz połączenie biblioteki miejskiej z powiatową w jedną – Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną w Lublińcu. W 160 rocznicę urodzin Józefa Lompy - wybitnego działacza narodowościowego i nauczyciela ludu śląskiego, w dniu 29 czerwca 1957r. w czasie uroczystego zjazdu bibliotekarzy, decyzją Ministra Kultury i Sztuki Bibliotece nadano imię Józefa Lompy. W lipcu 1963r. nastąpiła przeprowadzka do nowowybudowanego Powiatowego Domu Kultury i choć 60m² było tylko kroplą w morzu potrzeb biblioteki, to udało się wygospodarować pomieszczenie na wypożyczalnię dziecięcą – późniejszą Filię nr 5 dla dzieci i młodzieży. 1 czerwca 1975r. nastąpiła kolejna zmiana administracyjna kraju, na mocy której Lubliniec został włączony do nowopowstałego województwa częstochowskiego, a biblioteka zmieniła nazwę na Miejską Bibliotekę Publiczną im. Józefa Lompy. Stały rozwój czytelnictwa i księgozbioru sprawiły, że biblioteka odczuwała coraz większe trudności lokalowe i nie na długo wystarczyła zamiana lokalu biblioteki z dotychczasową świetlicą Domu Kultury w grudniu 1973 roku (z 60m² na 173m²), dlatego zaczęto szukać nowej lokalizacji dla biblioteki.                                                                                                                                                                      

W 1988 r. Bank Spółdzielczy w Lublińcu przekazał część obiektu na rzecz miasta z przeznaczeniem na bibliotekę przy pl. Konrada Mańki 10. Po remoncie budynku, 12 października 1992 roku, nastąpiło uroczyste otwarcie nowej siedziby głównej biblioteki, która działała w tym obiekcie do 28 lutego 2019r. Do potrzeb lokalnej społeczności dostosowywano rozwój miejskiej sieci bibliotecznej tworząc, przekształcając, bądź likwidując placówki i punkty biblioteczne (Filia nr 1 przy ul. Wyszyńskiego 21a, która działała początkowo jako punkt biblioteczny, została przekształcona w 1980r. w filię z własnym księgozbiorem i została zawieszona w 2008r. ze względu na zły stan techniczny lokalu; Filia nr 2 w dzielnicy Steblów działała w latach 1984-2009, zawieszona wskutek ciągłego zalewania pomieszczeń piwnicznych i braku możliwości przeniesienia do innego lokalu; Filia nr 3 przy ul. Powstańców Śl. 48 została przekształcona z punktu bibliotecznego w 1988r. i działa do dnia dzisiejszego; Filia nr 4 z przeznaczeniem dla osób niepełnosprawnych działała w siedzibie Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych przy ul. Częstochowskiej w latach 1989-2004 i została zlikwidowana z uwagi na niewielkie zainteresowanie czytelników; Filia nr 5 przy ul. Paderewskiego 7b działała od 1963r. i w 2019r. została przekształcona w Oddział dziecięcy przy Lubitece oraz działająca w latach 1997-2007r. Filia nr 6 przy ul. Droniowickiej 45, która w związku z zakazem łączenia bibliotek publicznych ze szkolnymi, została przekształcona w bibliotekę szkolną).   
W 1994r. zakupiono program biblioteczny SOWA i lubliniecka biblioteka była drugą w województwie (po Wojewódzkiej Bibliotece w Częstochowie), która przystąpiła do komputeryzacji  zbiorów. Pierwszym etapem komputeryzacji było bieżące opracowywanie książek w systemie bibliotecznym oraz wprowadzanie księgozbioru Wypożyczalni dla dorosłych zakończone uruchomieniem elektronicznej wypożyczalni i zamknięciem katalogu kartkowego w 2009r. Kolejnym – stopniowe wprowadzanie księgozbiorów placówek bibliotecznych oraz magazynu i stworzenie jednej bazy czytelników. Od 1 stycznia 2021r. każdy zainteresowany ma możliwość przejrzenia wraz z informacją o dostępności aktualnego katalogu zbiorów MPBP oraz bibliografii regionalnej poprzez Internet, zdalnego przedłużania terminu zwrotów książek i ich zamawiania, zdalnego zakładania konta czytelnika, korzystania z jednej karty bibliotecznej na terenie całego miasta oraz możliwość składania propozycji zakupu książek do biblioteki. Od 2003 do 2006 roku biblioteka była administratorem Sali Wystawienniczej, mieszczącej się w budynku Ochotniczej Straży Pożarnej przy ul. Sokoła, dzięki czemu, oprócz działalności podstawowej, mogła uczestniczyć w licznych przedsięwzięciach kulturalnych, edukacyjnych i promocyjnych o szerszym zasięgu.   Kolejnym krokiem milowym w historii biblioteki było podpisanie 14 maja 2007r. pomiędzy Powiatem Lublinieckim, a Miastem Lubliniec porozumienia w sprawie powierzenia Miastu Lubliniec zadania Powiatu Lublinieckiego z zakresu prowadzenia biblioteki powiatowej. Do podstawowych zmian zaliczyć należy przede wszystkim rozszerzenie celów i zadań Biblioteki o zadania z zakresu biblioteki powiatowej,    a także zmianę nazwy Biblioteki z Miejskiej na Miejsko-Powiatową Bibliotekę Publiczną im. Józefa Lompy w Lublińcu.      

Od czerwca 2009r. w strukturę Biblioteki włączono dział Muzeum Pro Memoria Edith Stein. W skład Muzeum wchodzą 2 pomieszczenia w zabytkowej kamienicy Salomona i Adelajdy Courant – dziadków Edyty Stein: jedno ze stałą ekspozycją poświęconą patronce naszego miasta - Edycie Stein, drugie - sala wielofunkcyjna, gdzie odbywają się liczne wydarzenia kulturalne. 
Od początku swojej działalności lubliniecka biblioteka nigdy nie miała własnego lokalu i stale borykała się z problemem braku miejsca, stąd też najważniejszym wydarzeniem w działalności MPBP było podjęcie decyzji przez władze miasta o budowie nowej siedziby głównej w 2016r. i uroczyste otwarcie LUBITEKI przy ul. Sportowej 3 w dniu 13 czerwca 2019r. Nazwa „LUBITEKA” jest skrótem z początkowo planowanej nazwy instytucji: Lubliniecka Biblioteka i przyjęła się jako nazwa budynku, w którym biblioteka się mieści.

…i dziś

4 września 2021r. świętowano Jubileusz 75-lecia Miejsko-Powiatowej Biblioteki Publicznej im. Józefa Lompy w Lublińcu, którego rocznica faktycznie przypada w maju, a której z racji panującego wtedy reżimu sanitarnego w związku z zagrożeniem epidemicznym związanym z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 (Covid-19), nie można było obchodzić z udziałem publiczności. W jego ramach przygotowano jubileuszowy koncert pt. „75 LAT MINĘŁO JAK JEDEN DZIEŃ” w wykonaniu PasjonArt Akademia Umiejętności Artystycznych, koncert Mozarta w wykonaniu Julii Sekulskiej z akompaniamentem Liubov Nazarowej z Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia im. J. Garści, wernisaż wystawy pt. ZIEMIA LUBLINIECKA PĘDZLEM MALOWANA” autorstwa Marioli Widery, prezentację pt. „LUBLINIECKA BIBLIOTEKA NA KARTACH PIERWSZEJ KRONIKI”, quiz z nagrodami ze znajomości historii lublinieckiej Biblioteki, swap książkowy, jubileuszową fotobudkę oraz rodzinne warsztaty rękodzielnicze, w czasie których wykonywano ramkę ze śrubkami oraz makramowy łapacz snów. Jubileusz Biblioteki uświetnili swoją obecnością:  Poseł na Sejm – Andrzej Gawron, Przewodniczący Rady Miasta – Gabriel Podbioł wraz z Radnymi Rady Miejskiej, reprezentujący władze miasta Sekretarz – Józef Korpak, dyrektorzy i przedstawiciele lublinieckich szkół podstawowych i ponadpodstawowych oraz mieszkańcy.

Z okazji jubileuszu Biblioteki powstał teledysk pt. „W bibliotece dzieje się”  („It's Happening in the Library"), który został zgłoszony do konkursu „NPSIG Music Contest 2021" organizowanego przez Międzynarodową Federację Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotekarskich IFLA i został nagrodzony certyfikatem. Różnorodne działania kulturalne i edukacyjne, szybki zakup pojawiających się nowości książkowych oraz stała obecność w mediach społecznościowych sprawiły, iż w 2021 roku liczba czytelników osiągnęła najwyższy od lat poziom - 5.185 czytelników (dla porównania w 2018r. było to 3.573 czytelników w 3 placówkach bibliotecznych), liczba wypożyczeń księgozbioru na zewnątrz wyniosła 126.092, liczba odwiedzin to 65.407, liczba imprez stacjonarnych wyniosła 224, natomiast księgozbiór liczy 104.920 woluminów (książki i zbiory specjalne). MPBP, oprócz udostępniania materiałów bibliotecznych, prowadzi bogatą działalność kulturalną i edukacyjną, współpracuje ze wszystkimi miejskimi i powiatowymi placówkami edukacyjnymi, oświatowymi i wychowawczymi,  DDP „Klub Seniora” oraz organizacjami pozarządowymi. Biblioteka bierze udział nie tylko we wszystkich ogólnopolskich i lokalnych wydarzeniach promujących czytelnictwo, ale także w konkursach, grantach i akcjach czytelniczych (m.in.: w konkursie „Mistrz Promocji Czytelnictwa”; akcji „Mała książka – wielki Człowiek”; NARODOWYM CZYTANIU, NOCY BIBLIOTEK, akcjach "Kinder Mleczna Kanapka - Przerwa na Wspólne Czytanie, „BOOM! Na komiksy i gry planszowe w bibliotece") oraz włącza się w lokalne akcje charytatywne.

Na przestrzeni lat biblioteką kierowali:

1. Franciszek Luter, Jan Pałasz – 03.05.1946-30.04.1947

2. Bernadeta Kostecka – 01.05.1947-31.08.1951

3. Janina Kalicka – 01.09.1951-31.12.1955

4. Helena Pyka – 01.01.1956-31.12.1981

5. Sylwin H. Bechcicki - 01.01.1982-31.08.1989

6. Michał Sznapka – 01.09.1989-31.10.1992

7. Renata Dudek-Wołowczyk – 01.11.1992-02.02.2007

8. Małgorzata Janas –  05.02. 2007-31.08.2007

9. Joanna Brzezina – od 01.09.2007 do nadal